* पाठपुरावा करणारे मानवाधिकारी संस्थेचे देविदास कुंजेटवाड
कल्याण / प्रतिनिधी :- स्थानिक समस्यांवरील पाठपुरावा करणारे आणि मानवाधिकाराच्या मुद्द्यांवर सक्रिय असलेले देविदास ग्या. कुंजेटवाड हे कल्याणतील एक महत्त्वाचे नाव बनले आहेत. मानवाधिकार संस्थेचे सदस्य असलेल्या देविदास यांनी विशेषतः शहरी भागातील नागरिकांसाठी विविध सामाजिक, शासकीय आणि पर्यावरणीय मुद्द्यांवर आवाज उठविला आहे. रस्त्यांवरील धुळीच्या प्रदूषणापासून ते नागरिकांच्या मूलभूत अधिकाऱ्यांपर्यंत त्यांचे कार्य सर्वसमावेशक आहे. त्यांनी स्थानिक प्रशासन व नागरिक यांच्यातील बंध मजबूत करीत, त्यांना अधिक कार्यक्षम आणि मानवाधिकार सन्मानजनक धोरणांसाठी प्रेरित केले आहे. त्यांच्या प्रयत्नामुळे, कल्याणमध्ये अनेक सामाजिक आणि पर्यावरणीय मुद्द्यांवर लक्ष देण्यात आले आहे.
* धुळीच्या प्रदूषणाविरुद्ध संघर्ष :-
कल्याण पूर्व येथील आशेळेगांव, नागराणी मंदिर आणि मोरया नगरी रोडवरील रस्त्याच्या कामामुळे धुळीच्या प्रदूषणाची समस्या गंभीर बनली आहे. या प्रदूषणामुळे स्थानिक रहिवाशांचे आरोग्य धोक्यात आले आहे. रस्त्याच्या कामामुळे वाढलेली धुळी आणि वाहतूक कोंडीने स्थानिक लोकांना मोठ्या प्रमाणात त्रास दिला आहे. प्रदूषणामुळे श्वसनाच्या समस्यांपासून ते ज्वर, खोकला आणि डोळ्यांच्या समस्यांपर्यंत अनेक आरोग्यविषयक अडचणी निर्माण झाल्या आहेत.
देविदास ग्या. कुंजेटवाड यांनी या समस्येवर लक्ष वेधून घेत, प्रशासनास सूचित केले आणि आपल्या संस्थेच्या माध्यमातून या प्रदूषणावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी वेगवेगळ्या उपाययोजनांचा आग्रह धरला. त्यांचा विश्वास आहे की, प्रदूषणाच्या समस्येवर कठोर उपाययोजना केल्या जाव्यात. प्रशासनाने याबाबत काही उपाय लागू केले असले तरी, त्यांनी अजूनही प्रदूषण नियंत्रणाबाबत अधिक प्रभावी कार्यवाहीची मागणी केली आहे.
* मानवाधिकारांच्या दृष्टीने पाठपुरावा :-
देविदास कुंजेटवाड हे केवळ प्रदूषणावरच नाही, तर लोकांच्या मूलभूत मानवाधिकारांच्या रक्षणासाठी देखील कार्यरत आहेत. ते स्थानिक समुदायांच्या हक्कांसाठी संघर्ष करत आहेत आणि प्रशासनाकडून अधिक कार्यक्षम उपायांची मागणी करतात. त्यांच्या यशस्वी पाठपुराव्यामुळे अनेकवेळा प्रशासनाला आपल्या कर्तव्यात सुधारणा करण्यास भाग पाडले आहे. त्यांचा मुद्दा हा आहे की, प्रत्येक नागरिकाला त्याच्या मूलभूत अधिकारांचा संरक्षण मिळवून दिला पाहिजे, विशेषतः गरीब आणि वंचित वर्गाच्या लोकांना. तसेच, त्यांनी लोकांच्या शिक्षण, आरोग्य, पाणी, स्वच्छता आणि रोजगार यासारख्या अत्यावश्यक सेव मिळवण्याच्या अधिकारावरही चर्चा केली आहे. कुंजेटवाड यांच्या पद्धतीने प्रशासनाच्या निष्क्रियतेवर उघडपणे प्रश्न विचारले आणि प्रत्येक नागरिकाला न्याय मिळवून देण्यासाठी संघर्ष केला.
* संस्थेचा कार्यवृत्त :-
मानवाधिकार संस्थेच्या कार्यकर्ते म्हणून देविदास ग्या. कुंजेटवाड यांचे विशेष लक्ष स्थानिक समस्यांवर आहे. त्यांनी नागरिकांच्या हक्कांचा उल्लंघन होऊ नये यासाठी अनेक वेळा प्रशासनास सूचित केले आहे. प्रदूषण, जलस्रोतांची पाणीटंचाई, आणि सरकारी योजना योग्यरीत्या राबवली जात नाहीत याबाबत त्यांचे कार्य विशेष आहे. त्यांनी स्थानिक नागरिकांना त्यांच्या हक्कांसाठी आवाज उठवण्यासाठी प्रेरित केले आहे आणि त्यांना एकत्र येऊन या समस्यांवर सामूहिक संघर्ष करण्याचे महत्त्व समजावले आहे.
कुंजेटवाड यांच्या कार्यामुळे, स्थानिक प्रशासनावर दबाव पडला आहे आणि अनेक योजनांचा कार्यान्वयन जलद गतीने करण्यासाठी आवाहन करण्यात आले आहे. त्यांची कार्यशैली ही सहकार्य आणि संवादावर आधारित असून, प्रत्येक प्रगतीसाठी त्यांनी प्रशासनाशी सतत संवाद साधला आहे.
* सामाजिक न्यायासाठी संघर्ष :-
देविदास कुंजेटवाड हे एक सामाजिक कार्यकर्ते आहेत, ज्यांनी सर्वसमावेशक विकास आणि पर्यावरणीय न्यायासाठी अनेक उपक्रम राबवले आहेत. त्यांचा विश्वास आहे की, प्रत्येक नागरिकाला त्यांच्या मुलभूत अधिकारांचा संरक्षण मिळवून दिला पाहिजे. त्यांचे कार्य केवळ प्रदूषणाच्या विरोधातच नाही, तर समाजातील प्रत्येक घटकासाठी समान अधिकार आणि संधी मिळवण्यासाठी आहे.
त्यांच्या संघर्षामुळे, अनेक समाजसेवी संघटनांना स्थानिक प्रशासकांवर दबाव आणून नागरिकांच्या अधिकारांसाठी काम करण्याची प्रेरणा मिळाली आहे. त्यांनी सुसंगठितपणे समाजातील वंचित घटकांसाठी न्याय मिळवून देण्यासाठी लढा दिला आहे आणि कल्याण परिसरात एक सामाजिक न्यायाची चळवळ उभी केली आहे.
* निष्कर्ष :-
देविदास ग्या. कुंजेटवाड यांचे कार्य मानवाधिकारांच्या रक्षणासाठी महत्त्वपूर्ण आहे. त्यांच्या प्रयासामुळे कल्याण परिसरात स्थानिक नागरिकांच्या समस्यांवर लक्ष दिले जात आहे आणि प्रशासनाने यावर त्वरित उपाययोजना करण्याचे ठरवले आहे. त्यांच्या कार्याला अजूनही व्यापक मदतीची आवश्यकता असली तरी, ते आपल्या समर्पित कार्याने सामाजिक न्यायासाठी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावत आहेत. समाजातील वंचित घटकांसाठी एक मजबूत आवाज बनलेले देविदास कुंजेटवाड हे कल्याण परिसरात एक नवा आशावाद आणि प्रेरणा निर्माण करत आहेत.